به گزارش نبض بورس، پونه نصیری | بازار سهام ترکیه طی دهه اخیر جزو فعال‌ترین بازار‌های نوظهور بوده و در برخی سال‌ها، به ویژه سال ۲۰۱۴، در جمع پنج بورس پربازده جهان ایستاد و ارزش بازار سهام پذیرفته‌شده در این بورس در ابتدای ۲۰۲۴ حدود ۳۳۹ میلیارد دلار برآورد شد. تاسیس این بازار به سال ۲۰۱۳ برمیگردد که منجر به شروع پررونق بازار سرمایه ترکیه و مشارکت کشور در بازار‌های جهانی شد. نبض بورس در ادامه ساختار و عوامل موثر بر بورس استانبول را بررسی مینماید.
بورس استانبول که آینه تحولات اقتصادی و سیاسی ترکیه است، در سال ۲۰۱۳ با ادغام بورس اوراق بهادار (سهام و بدهی)، بورس طلا و بورس مشتقات با هم تشکیل شد. سیاست پشتیبان BIST برای تبدیل شدن به یکی بازار‌های برجسته سهام استقبال از ورود فناوری‌های مدرن و سرمایه‌گذاران خارجی بود. به همین دلیل شاخص این بازار رشد چشمگیری داشته و به مقصد خوبی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی تبدیل شده است. شاخص BIST ۱۰۰ نشان‌دهنده وضعیت روند کلی بازار سهام ترکیه و عملکرد ۱۰۰ شرکت‌های برتر آن است و شکل زیر روند ۵ ساله این شاخص را نشان میدهد.
در ترکیه مانند بسیاری از کشور‌های در حال توسعه، عوامل کلان اقتصادی و بین المللی بر بازدهی بازار سهام تاثیر دارند به طوریکه BIST ۱۰۰ به نرخ ارز، تورم و سیاست‌های پولی بسیار حساس است. سقوط لیر در برابر دلار منجر به صعود شاخص (تشویق به تولید صادراتی) و تورم بالا (آخرین گزارش رقم ۳۵% تورم) نوسانات بازار را متاثر میکند. تورم در ترکیه به دلیل بی ثباتی پولی فراز و نشیب‌های زیادی داشته و نمودار زیر نشانگر تورم ۳ سال اخیر در ترکیه هست.
تورم که تهدیدی برای ثبات اقتصاد یک کشور است میتواند با ایجاد نااطمینانی و جهت دهی منابع مالی به سایر بازار‌های موازی، باعث خروج سرمایه از بازار سهام شود. این قانون اقتصادی در بورس استانبول نیز برقرار است و مطابق با مستندات موجود همگام با کاهش تورم شاخص بازار بالا رفته و بالعکس. نمودار زیر مقایسه نرخ تورم ترکیه در برابر ارزش شاخص BIST ۱۰۰ میباشد.
به طور خلاصه عوامل زیر بر بازدهی این بازار نوظهور تاثیر بسزایی دارند:
عوامل بالا باعث رکود و رونق بورس استانبول در دوره‌های مختلف شده است. سال ۲۰۲۴ نقطه عطف بازار با ثبت بیش از ۳۰ عرضه اولیه و رشد چشمگیر سهامداران خرد جهش قابل توجهی در تعداد سرمایه گذاران و حجم بازار بود.
BIST چهار بازار اصلی دارد: سهام، اوراق بدهی، مشتقات و فلزات گرانبها.
در بازار سهام، نزدیک به ۵۴۰ شرکت از حوزه‌های گوناگون پذیرش شده‌اند، اما عمده ارزش بازار متعلق به شرکت‌های بزرگ در صنایع زیر است:
بنابر گزارش بورس استانبول سه شرکتی که بیشترین سهم از بازار دارند همه از صنعت بانکداری هستند:
۱) Türkiye İş Bankası با ارزش بازار ۱۱.۰۹ میلیارد دلار
۲) Garanti Bankası با ارزش ۱۰.۹۸ میلیارد دلار
۳) Akbank با ارزش ۹.۷۱ میلیارد دلار.
بازه مجاز معاملات از ۹:۳۰ صبح الی ۱۶:۳۰ در ۵ روز کاری (دوشنبه الی جمعه) است. دامنه نوسان نیز بسته به نوع بازار و تابلو متفاوت بوده و ۱۰% و ۱۵% و ۲۰% میباشد.
بورس استانبول نقش کلیدی در تجمیع سرمایه در اقتصاد ترکیه داشته و بنابر تحولات سیاسی، نوسان‌های ارزی و اخبار بین المللی، همواره روندی متغیری دارد. ساختار متنوع صنعتی و همگرایی با فناوری‌های جهانی به همراه جریان منابع پولی خارجی این بازار را به مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تبدیل کرده است. ادامه این روند در کنار سیاست‌های حمایتی و تثبیت اقتصاد آینده روشنی برای بازار سهام استانبول رقم میزند.
